(ABO) Trước bối cảnh giáo dục hiện đại thì quản trị trường học được xem là chiến lược quan trọng đối với các cơ sở giáo dục hiện nay. Thực hiện tốt việc quản trị trường học sẽ giúp các trường có thể điều hành, quản lý nguồn nhân lực, cơ sở vật chất tốt hơn cũng như tiến tới thực hiện tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong bối cảnh hiện nay.
QUẢN TRỊ TRƯỜNG HỌC - VẤN ĐỀ CẦN THIẾT
Theo thống kê của Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) tỉnh ền Giang, trên địa bàn tỉnh hiện nay có 186 trường mầm non, 216 trường tiểu học, 124 trường trung học cơ sở và 38 trường trung học phổ thông, 1 trường đại học, 3 trường cao đẳng. Toàn ngành GD-ĐT tỉnh có 19.573 cán bộ, công chức, viên chức đang công tác trong các đơn vị sự nghiệp giáo dục, trong đó có 18.529 giáo viên và 1.044 nhân viên.
Thời gian qua, tại Trường THCS Lê Ngọc Hân, TP. Mỹ Tho, Ban Giám hiệu nhà trường đặc biệt quan tâm công tác quản trị trường học.
Theo Bộ GD-ĐT, từ năm 2013, Bộ tạo đã ban hành Công văn 791 khuyến khích các cơ sở giáo dục chủ động, sáng tạo trong phát triển chương trình dạy và học. Như vậy, đây được xem là tiền đề mấu chốt để các trường có thể chủ động, linh hoạt trong cách quản lý, giảng dạy, từ đó góp phần quan trọng thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới.
Nếu như trước đây, tại Tiền Giang, thuật ngữ “quản trị trường học” khá là xa lạ thì hiện nay, thuật ngữ này đã trở nên phổ biến trong toàn ngành Giáo dục tỉnh nhà. Quản trị trường học có nghĩa là quá trình xây dựng và tập hợp các quy tắc, hệ thống nhằm quản lý và kiểm soát toàn bộ hoạt động của một trường học.
Như vậy, điểm mấu chốt của quản trị trường học sẽ nằm ở vai trò của người Hiệu trường. Hiệu trưởng được biết đến đó là nhà quản trị. Hiệu trưởng sẽ chịu trách nhiệm trước nhà trường và người học, phụ huynh về sự tin cậy, tính thích ứng và hiệu quả chi phí quản lý thông qua việc phân chia trách nhiệm, nguồn lực và kiểm soát tính hiệu lực, hiệu quả.
Các chức năng của quản trị trường học sẽ liên quan đến các hoạt động: Hoạch định chiến lược, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra. Thực hiện tốt quản trị trường học sẽ giúp cho các trường học năng động, không ỷ lại, tự chịu trách nhiệm trong tự chủ, trong quản lý, đào tạo, bồi dưỡng... tại các cơ sở giáo dục. Trong bối cảnh giáo dục hiện nay thì tự chủ trường học được xem là vấn đề tất yếu.
Theo các chuyên gia quản lý giáo dục, nếu giáo dục giữ khư khư phương pháp dạy truyền thống “thầy đọc, trò chép” thì đó là câu chuyện hoàn toàn thất bại, năng lực của học sinh sẽ không phát triển được. Như vậy, đòi hỏi các trường sẽ có chiến lược về quản trị, có nghĩa tổ chức, phân công trách nhiệm rõ ràng giữa Ban Giám hiệu, giáo viên và học sinh sao cho nhuần nhuyễn, phối hợp nhịp nhàng với nhau thì khi ấy hiệu quả giáo dục sẽ cao.
Một tiết học ở Trường THCS Lê Ngọc Hân, TP. Mỹ Tho.
Theo cô Huỳnh Thị Yến Kiều, Hiệu trưởng Trường THCS Tân Hiệp (huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang), qua thực tiễn từ nhà trường, để nâng cao công tác quản trị trường học, bên cạnh nâng cao vai trò, trách nhiệm của lãnh đạo thì việc nâng cao chất lượng của đội ngũ giáo viên được lãnh đạo trường đặt lên hàng đầu. Theo đó, công tác nâng cao chất lượng đội ngũ được nhà trường chú ý trên các mặt: Phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn, chất lượng cuộc sống... Ngoài ra, lãnh đạo trường còn chú ý quan tâm chăm lo đến đời sống, vật chất, tinh thần, tình cảm và tạo điều kiện tốt nhất để giáo viên hoàn thành nhiệm vụ.
Còn ở một khía cạnh khác, Thạc sĩ Nguyễn Thị Như Thoa, giảng viên Khoa Sư phạm và Khoa học cơ bản, Trường Đại học Tiền Giang cho rằng, nâng cao công tác quản trị trường học thì ngành Giáo dục tỉnh nhà cũng nên chú ý đến công tác truyền thông về giáo dục. Theo Thạc sĩ Nguyễn Thị Như Thoa, truyền thông về giáo dục được xem là một bộ phận quan trọng của quản trị trường học, là quá trình gắn kết với quản trị thương hiệu của nhà trường. Để thực hiện tốt truyền thông về giáo dục, ngành Giáo dục cần chú ý truyền thông về các nhiệm vụ chung của ngành, cấp học, nhà trường trong thời gian tới như: Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, thực hiện đổi mới giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, tăng cường cơ sở vật chất, tuyên truyền nâng cao ý thức, trách nhiệm cho học sinh...
Có thể thấy, trong giáo dục hiện đại hiện nay thì có 2 vấn đề lớn: Thứ nhất là công tác tự chủ, tự chịu trách nhiệm; thứ hai là học tập và giảng dạy, hai vấn đề này được xem là tiền đề quan trọng trong quản lý giáo dục. Chính vì vậy, đòi hỏi cao ở công tác quản trị trường học sao cho thật hài hòa, để bộ máy các trường học có thể vận hành, duy trì một cách tốt đẹp nhằm hướng đến một nền giáo dục tiên tiến, hiện đại.
TIẾP TỤC NÂNG CAO CÔNG TÁC QUẢN TRỊ
Thực hiện Chương trình GDPT 2018 trong bối cảnh giảng dạy hiện nay đặt ra yêu cầu lãnh đạo các nhà trường, ngành GD-ĐT Tiền Giang cần quan tâm hơn nữa đến đổi mới quản trị nhà trường. Trong đó có 5 vấn đề nổi bật.
Một là, tiếp tục phát huy dân chủ trong trường học. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ đảm bảo yêu cầu cơ chế Chi bộ lãnh đạo, Ban Giám hiệu quản lý, cán bộ, giáo viên làm chủ. Hiệu trưởng thực hiện nghiêm túc công khai 12 vấn đề trong năm học theo quy định tại Điều 9, Thông tư 11/2020/TT-BGDĐT của Bộ GD-ĐT hướng dẫn thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ sở giáo dục công lập.
Minh bạch, công khai đúng pháp luật trong nhà trường là giải pháp đơn giản xây dựng trường học đoàn kết, trường học hạnh phúc. Chú trọng xây dựng cơ chế giám sát của cộng đồng để mọi giáo viên, nhân viên trong nhà trường đều có quyền giám sát các hoạt động của Hiệu trưởng, Hội đồng nhà trường khi ban hành, giải quyết các việc liên quan đến nhân sự, tài chính, chuyên môn và đời sống vật chất, tinh thần của mọi thành viên trong trường; phụ huynh học sinh giám sát các khoản thu, chi liên quan đến các khoản đóng góp.
Trong quản lý cần tránh đi sâu vào công tác hành chính, sự vụ, quản lý giáo dục không chỉ quản lý con người mà quan trọng là quản lý công việc, quản lý kế hoạch (của trường, của tổ). Chỉ có quản lý công việc thì người làm việc mới tự chủ, sáng tạo và mang lại hiệu quả thực sự. Còn quản lý con người thì họ sẽ làm việc chỉ với mục đích đối phó.
Hai là, lãnh đạo các trường cần chăm lo xây dựng và phát triển đội ngũ. Tạo mọi điều kiện để cán bộ, giáo viên chủ động tham mưu cho lãnh đạo trường các giải pháp về chuyên môn, về xây dựng kế hoạch và chiến lược phát triển. Tìm mọi cách khai mở các tiềm năng, tiềm lực trong giáo viên nhằm phát huy hiệu quả trong giảng dạy và giáo dục. Quan tâm đến sự tiến bộ của mỗi thành viên trong trường bằng việc động viên, khích lệ kịp thời, đặc biệt chú ý đến những thành công dù là rất nhỏ của những cán bộ giáo viên mà năng lực còn hạn chế.
Luôn tin tưởng và đánh giá đúng về năng lực của đội ngũ, không cầm tay chỉ việc. Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tiếp cận với những phương pháp hay, mới trong giáo dục, để có hướng điều chỉnh phù hợp với tính tự chủ của mình. Xây dựng Tổ chuyên môn, ngoài việc quản lý các thành viên, quản lý chương trình, chuyên đề… tổ phải thực sự vừa là môi trường học tập, giao tiếp vừa là tổ ấm để mọi người gắn bó với nhau. Tổ trưởng là người trọng tài trong chuyên môn, xây dựng kế hoạch hoạt động sát hợp và sáng tạo, đổi mới hình thức sinh hoạt tổ có chất lượng, tạo cho giáo viên có nhu cầu giao tiếp, nhu cầu học tập và nhu cầu được tự khẳng định mình.
Ba là, xây dựng bầu không khí tâm lý thuận lợi trong tập thể sư phạm. Các cơ sở giáo dục cần đánh giá nghiêm túc các yếu tố ảnh hưởng đến hạnh phúc của giáo viên để có cái nhìn công tâm và sát sườn như: Khối lượng công việc, mức trả công, các áp lực đang gánh tải, những thách thức của nghề, những tác động tiêu cực của bối cảnh... để nhìn nhận khách quan hơn. Vào đầu năm học và hàng kỳ, nhà trường lập phiếu khảo sát để thu thập và lắng nghe ý kiến của giáo viên và phụ huynh học sinh.
Bốn là, coi trọng công tác kiểm tra nội bộ. Nếu buông lỏng công tác kiểm tra coi như buông lỏng công tác quản lý nhà trường.
Năm là, hiện thực hóa phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm giáo dục”. Xã hội hóa phải cụ thể, phù hợp với tình hình địa phương, nhà trường. Công tác tham mưu, xã hội hóa hiệu quả nhất là chất lượng giáo dục và thành tích nhà trường đạt được. Qua đó, tạo được niềm tin, sự ủng hộ nhiệt tình của phụ huynh, học sinh và các cấp, các ngành, các tổ chức trong xã hội.
Mặt khác, người quản trị trường học là người chịu trách nhiệm trước nhà trường, cộng đồng và người học về sự tin cậy, tính thích ứng và hiệu quả chi phí quản lý thông qua việc phân chia trách nhiệm, nguồn lực và kiểm soát tính hiệu lực và hiệu quả hoạt động của nhà trường. Do đó, Hiệu trưởng chính là nhà quản trị, là thuyền trưởng của một chiếc tàu. Con tàu nhà trường có lướt sóng ra khơi đến bến hay không là phải do người thuyền trưởng chèo lái sáng suốt. Muốn vậy, Hiệu trưởng phải đổi mới tư duy quản lý (quản trị), phải thực sự có tâm, có tầm, có tài và phải dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm để bứt phá.
Để đổi mới công tác quản lý giáo dục tại các trường, Tiến sĩ Huỳnh Quán Chi, Trưởng Bộ môn Khoa học xã hội, Khoa Sư phạm và Khoa học cơ bản, Trường Đại học Tiền Giang cho rằng, việc đổi mới công tác quản lý giáo dục là một trong những yếu tố quan trọng, là khâu then chốt trong công cuộc cải cách giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Trước hết cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về vai trò, mục tiêu của chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện theo tinh thần Nghị quyết 29. Mặt khác, cần thực hiện đổi mới chức năng quản lý giáo dục.
Hiệu trưởng các trường có vai trò đặc biệt quan trọng, tiến hành công việc quản lý bằng cách giao nhiệm vụ, kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn thực hiện, đánh giá, khen thưởng và kỷ luật nhằm đảm bảo cho tất cả mọi thành viên trong trường có điều kiện để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ cũng như quyền hạn của mình…
Hiện nay, việc triển khai Chương trình GDPT mới đối với cấp trung học cơ sở đã bước sang năm thứ 3. Thực tế cho thấy, để đạt hiệu quả cao đòi hỏi công tác quản lý, quản trị trong nhà trường không thể chậm trễ, thậm chí phải đi trước một bước. Do đó, các trường học cần đổi mới quản lý, quản trị gắn liền với triển khai Chương trình GDPT mới.
Do đó, cách triển khai đòi hỏi thay đổi tư duy của người lãnh đạo, cách quản lý, quản trị. Việc quản lý, quản trị đội ngũ, phân công giáo viên, sắp xếp thời khóa biểu, nhất là khi triển khai các môn học mới, cũng cần thay đổi để đáp ứng yêu cầu của Chương trình GDPT năm 2018 đề ra.
LÊ MẠNH CƯỜNG
