Tàu chở naphtha của hãng buôn hàng hóa Trafigura bốc cháy khi quá cảnh ở Biển Đỏ hôm 26-1 do trúng tên lửa của phiến quân Houthi. Ảnh: Indian Navy
Chỉ có hai siêu tàu chở dầu mới sẽ gia nhập đội tàu trong năm 2024. Đây là số lượng bổ sung ít nhất trong gần bốn thập niên và thấp hơn khoảng 90% so với mức trung bình hàng năm trong thập niên này. Nhưng sau khi các chủ sở hữu tàu chở dầu ngày càng tránh xa khu vực Biển Đỏ, tình trạng thiếu năng lực vận chuyển dầu mỏ mới bắt đầu ảnh hưởng đến thị trường. Điều này khiến giá cước tăng đột biến và thời gian cho các hành trình cũng tăng lên.
Năm ngoái, giá cước tàu chở dầu được kiểm soát khi Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và các đồng minh (hay còn gọi là liên minh +) giảm mạnh lượng dầu dầu đưa ra thị trường. Đồng thời, quá trình chuyển đổi năng lượng mạnh mẽ giúp loại bỏ bớt nhu cầu nhiên liệu hóa thạch, phủ bóng đen lên triển vọng của ngành tàu chở dầu trong dài hạn. Tuy nhiên, xu hướng tàu chở dầu tránh đi vào Biển Đỏ đang làm tăng thêm thời gian vận chuyển dầu, vốn đã bị kéo dài do tác động của cuộc chiến Nga-Ukraine.
“Tác động của việc chuyển hướng này có thể được nhìn thấy hàng ngày trong hoạt động vận chuyển dầu thô và sản phẩm dầu mỏ tinh chế bằng tàu chở dầu”. Alexander Saverys, CEO của Euronav NV (Bỉ), một trong những chủ sở hữu tàu chở dầu lớn nhất thế giới nói.
Saverys cho rằng, triển vọng đối với ngành tàu chở dầu là “rất tích cực” do ít tàu mới được bổ sung cho đội tàu đang ngày càng cũ kỹ.
Các tàu thương mại khác, đặc biệt là tàu container bắt đầu tránh Biển Đỏ ngay sau khi lực lượng Houthi bắt đầu thực hiện các vụ tấn công vào tháng 11. Nhưng phần lớn các tàu chở dầu và nhiên liệu tiếp tục đi qua vùng biển này. Tuy nhiên tất cả thay đổi vào tháng trước, khi những can thiệp quân sự không những không kiềm chế được lực lượng Houthi mà còn khiến nhiều chủ tàu chở dầu tránh xa Biển Đỏ.
“Tình hình trên thị trường tàu chở dầu đang rất căng thẳng, đặc biệt là đối với tàu chở dầu thô. Thị trường sẽ còn thắt chặt hơn trong tương lai”, Enrico Paglia, giám đốc nghiên cứu tại Banchero Costa, một công ty dịch vụ vận tải biển nhận định.
Tình trạng thiếu hụt tàu chở dầu xảy ra khi hiệu quả của đội tàu toàn cầu đang suy giảm. Ngoài việc nhiều tàu phải đi vòng quanh mũi phía nam châu Phi, đội tàu “bóng tối” đang phát triển đồng nghĩa với chỉ một số khách hàng nhất định tiếp cận nhiều tàu chở dầu. Chẳng hạn, đã âm thầm tập hợp hàng trăm 100 tàu chở dầu cũ kỹ để lách các hạn chế của phương Tây đối hoạt động xuất khẩu dầu mỏ của Nga.
Ngành vận tải biển thường trải qua các chu kỳ là bùng nổ và sụp đổ. Vào năm 2020, khi các nhà kinh doanh dầu mỏ tích trữ dầu trên biển trên bất kỳ con tàu nào họ có thể tìm thấy. Thời điểm đó, giá cước trung bình của tàu chở dầu đã tăng lên khoảng 100.000 đô la Mỹ/ ngày. Tuy nhiên sau đó động thái giảm sản lượng tiếp theo từ liên minh OPEC+ dẫn đến sự sụt giảm của giá cước trong nhiều năm.
Tuy nhiên, hiện tại có nhiều yếu tố cho triển vọng của ngành tàu chở dầu. Các hành trình vận chuyển dầu nhìn chung đã trở nên xa hơn kể từ khi dòng chảy dầu mỏ toàn cầu thay đổi sau cuộc xung đột Nga-Ukraine. Các chuyến hàng của Nga đến châu Âu trước đây phải mất vài ngày để đi qua Biển Baltic thì hiện phải mất hàng tuần để đến các nơi khác trên thế giới. Tình trạng gián đoạn hàng hải ở Biển Đỏ thậm chí còn làm tăng thêm thời gian vận chuyển.
Theo Fotios Katsoulas, nhà phân tích tàu dầu của S&P Global Commodity Insights, tỷ lệ sử dụng tàu chở dầu đã tăng tới 5% kể từ khi các tàu bắt đầu tránh Biển Đỏ. Bối cảnh này đang thay đổi các nguyên tắc cơ bản trên thị trường và đang có lợi cho các nhà khai thác tàu chở dầu.
Lượng đơn đặt đóng tàu chở dầu mới thấp đang làm tăng thêm sự lạc quan về giá cho ngành tàu chở dầu. Sau khi hai siêu tàu chở dầu bổ sung trong năm nay, sẽ chỉ còn năm tàu mới cung cấp cho thị trường vào năm 2025, theo dữ liệu của Banchero Costa. Con số này thấp hơn nhiều so với 42 tàu mới được giao trong năm 2022. Dù gần đây số lượng đơn đặt hàng tăng lên nhưng phải mất nhiều năm để giao.
Tuy nhiên, vẫn có một số lý do để thận trọng. OPEC+ đang tiếp tục giảm sản lượng để hỗ trợ giá dầu, dẫn đến lượng dầu vận chuyển trên biển thấp hơn mức của một năm trước. Và khi giá cước vận chuyển những thùng dầu trên những khoảng cách xa hơn trở nên quá đắt đỏ, điều này sẽ làm giảm nhu cầu chở dầu.
Theo Bloomberg
Chánh Tài
