Thủ tướng Bỉ Alexander De Croo (bên phải) và Ngoại trưởng Bỉ Hadja Lahbib trong cuộc họp báo công bố những ưu tiên trong nhiệm kỳ Chủ tịch Hội đồng EU vào ngày 8/12/2023, tại Thủ đô Brussels, Bỉ. Ảnh: Belgian Presidency
Thông điệp về nhiệm kỳ mới, Thủ tướng Bỉ Alexander De Croo nêu bật 3 trọng tâm chính là “Bảo vệ - tăng cường - chuẩn bị”. Trong trọng tâm bảo vệ, Bỉ nhấn mạnh cam kết đảm bảo an ninh và phúc lợi của người châu Âu. Trong trọng tâm tăng cường, Bỉ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc củng cố sự thống nhất và đoàn kết của châu Âu. Trọng tâm chuẩn bị đề cập đến sự chuẩn bị cho việc mở rộng của và dự đoán những thách thức trong tương lai.
Giới chuyên gia chính trị quốc tế bình luận, lần thứ 13 nắm giữ trọng trách Chủ tịch Hội đồng EU sẽ có không ít khó khăn đối với Bỉ, một phần nguyên nhân do bối cảnh chính trị trong năm bầu cử 2024 ở nước này. Dư luận châu Âu lo ngại rằng, Bỉ có thể rơi vào khủng hoảng và chia rẽ như trong các cuộc bầu cử trước đây. Điển hình như hệ lụy từ cuộc bầu cử vào tháng 6/2010 khiến Bỉ trải qua 540 ngày không có chính phủ chính thức; sau cuộc bầu cử vào tháng 5/2019, Bỉ không thành lập được chính phủ trong gần 500 ngày.
Bên cạnh vấn đề nội tại, ở góc độ chính trị toàn khu vực, lần gần đây nhất Bỉ nắm chức vụ này là nửa cuối năm 2010, khi Anh vẫn là thành viên của EU và quan hệ EU - Nga khá mật thiết. EU cũng không đối diện với những đối thủ có hệ thống như hiện nay và Mỹ thời điểm đó là một đồng minh kiên định, tin cậy.
Sau 13 năm, cơ hội và thách thức của thời cuộc đã rất khác biệt. Bên cạnh đó, “bức tranh” chung ngày nay bị phủ bóng bởi hàng loạt thách thức lịch sử, nổi cộm nhất thời điểm này là biến đổi khí hậu và suy thoái đa dạng sinh học.
Nếu các thách thức lịch sử khác đã có những sách lược để ứng phó, thì biến đổi khí hậu và suy thoái đa dạng sinh học dù đã được định hình nhưng châu Âu hầu như chưa có cách tiếp cận cụ thể. Song hành với đó, trước sự phát triển với nguy cơ vượt tầm kiểm soát của trí tuệ nhân tạo (AI), châu Âu cũng chưa có biện pháp cụ thể và đáng tin cậy. Đây sẽ là những khó khăn bậc nhất đối với bất kỳ quốc gia nào nắm giữ chức vụ lãnh đạo khối.
Ở góc độ tích cực, nhiều học giả cho rằng, dù khó khăn là không nhỏ, nhưng cũng có nhiều kỳ vọng đối với Bỉ. Bởi bối cảnh địa chính trị dù biến động phức tạp và những tiến bộ công nghệ mạnh mẽ, tham vọng mà Bỉ định hình nhấn mạnh vào khả năng cạnh tranh lâu dài của EU.
Đáng chú ý trong đó, Bỉ nỗ lực tìm cách tạo ra một hệ sinh thái kỹ thuật số bền vững, đổi mới và linh hoạt; cam kết thực hiện Thỏa thuận Xanh đầy tham vọng của EU; ưu tiên chuyển đổi năng lượng và khí hậu, cung cấp năng lượng với giá cả phải chăng và đảm bảo nguồn cung an toàn.
Hàng loạt ưu tiên nổi bật khác của Bỉ như: Cam kết tìm cách tạo ra một xã hội châu Âu hòa nhập, bình đẳng giới và công bằng; mục tiêu giải quyết các hồ sơ pháp lý liên quan đến hiệp ước mới của EU về di cư và tị nạn; củng cố niềm tin giữa các quốc gia thành viên EU; ủng hộ cách tiếp cận quyết đoán hơn nhằm tăng cường khả năng phục hồi và tự chủ của EU dựa trên đối thoại, cởi mở và hợp tác, vì lợi ích của EU...
Theo giới chuyên gia, nhiệm kỳ 6 tháng của Bỉ sẽ là giai đoạn then chốt đối với EU, diễn ra trong thời điểm bầu Nghị viện châu Âu (EP), Ủy ban châu Âu (EC) nhiệm kỳ mới. Trước mắt, trong nửa đầu nhiệm kỳ, Bỉ phải thúc đẩy ký kết càng nhiều càng tốt các thỏa thuận liên quan tới các văn bản lập pháp giữa EC và EP trước khi các cuộc bầu cử diễn ra. Tiếp đó, Bỉ sẽ tập trung vào các vấn đề trung và dài hạn, như xây dựng chiến lược nghị sự, bao gồm các ưu tiên chính trị của EU trong 5 năm tới, trong đó phải nêu bật được quan điểm về tương lai của liên minh, cũng như các vấn đề liên quan tới cải tổ, điều chỉnh hoạt động và ngân sách.
Thanh Trúc
